Het KMSKA kijkt door de ogen van de meester in nieuwe expo Magritte. La ligne de vie
In 1938 geeft René Magritte in het KMSKA een unieke lezing, waarin hij toelicht hoe hij tot zijn iconische beeldtaal kwam. Bijna negentig jaar later brengt de tentoonstelling Magritte. La ligne de vie (15.11.2025 – 22.02.2026) deze bijzondere presentatie terug tot leven. Met Magrittes eigen woorden als leidraad toont de expo de kunstenaar van zijn meest persoonlijke en introspectieve kant.
De Belgische surrealist sprak in de loop van zijn leven maar drie keer publiekelijk over zijn werk. De lezing in het KMSKA was hiervan de meest volledige. Ze geeft een unieke inkijk in zijn gedachten en betekende een belangrijk keerpunt in zijn carrière.
Wat deze tentoonstelling zo bijzonder maakt, is dat bezoekers Magrittes werk leren kennen via zijn eigen woorden én stem. Dankzij AI-technologie herhalen we de oorspronkelijke lezing van 1938 in het museum. We tonen de werken waarover hij spreekt. Dichter bij Magritte geraak je niet meer.
Dames en heren, kameraden
Tijdens de voordracht vertelt Magritte hoe hij stap voor stap zijn beroemde schilderijen ontwikkelde. Hij begint bij een jeugdherinnering: het moment waarop hij de magie van de schilderkunst ontdekte. Dat gevoel laat hem nooit meer los. Zijn hele carrière is een zoektocht om dat mysterie te begrijpen. Die voert hem van futuristisch abstractie naar vlakke figuratie, en mondt uit in zijn beroemde experimenten met beeld, taal en onverwachte, raadselachtige combinaties. Magritte legt ook uit hoe hij zijn schilderijen indeelt volgens terugkerende vragen of “problemen": het probleem van de deur, het raam, de vrouw, en meer. Die clusters keren terug in de tentoonstelling.
In de tentoonstelling ontdekken bezoekers hoe Magritte stap voor stap zijn beroemde beeldtaal ontwikkelde. Uit zijn lezing blijkt dat dit geen rechte weg was, maar een echte zoektocht en zelfs een worsteling met zijn thema’s. De selectie werken die we tonen onthullen welke vragen hem bleven bezighouden en welke motieven steeds opnieuw opduiken: de appel, de wolken, de doorkijkjes, de bilboquets, enzovoort.
Surrealisme als strategie
Een opvallend element van de lezing is de uitgesproken politieke toon ervan. Magritte beseft heel goed in welke onrustige tijd hij in 1938 leeft, vlak voor de Tweede Wereldoorlog. Het surrealisme is een strategie voor Magritte om de absurditeit van die politieke spanning te ontmaskeren. De oorspronkelijke surrealistische beweging was immers geworteld in een diep politiek en anti-burgerlijk gedachtengoed. Hun kunst was uitdagend, experimenteel en doordrenkt van humor.
Een dialoog tussen woord en beeld
Magritte. La ligne de vie brengt werken uit zijn hele loopbaan samen en laat zien hoe bepalend zijn lezing van 1938 was. Omdat Magritte zelden over zijn eigen werk sprak, werd die voordracht een zeldzaam moment van zelfreflectie. Magritte analyseerde er zijn artistieke proces met een ongeziene helderheid. Voor het publiek van vandaag biedt dit een unieke kans om zijn denkwereld van binnenuit te ervaren
Met Magritte. La ligne de vie wilden we geen gewone tentoonstelling maken, maar een poëtische dialoog tussen beeld en woord. Zijn stem weerklinkt opnieuw tussen zijn werken, en de woorden van zijn lezing uit 1938 onthullen de gedachtegang achter die beelden. Zo stappen bezoekers als het ware in Magrittes hoofd op een cruciaal moment in zijn carrière, net voor de Tweede Wereldoorlog.
De vonk in Antwerpen
Magrittes lezing betekent niet alleen een keerpunt in zijn eigen carrière, maar ook voor de Antwerpse kunstwereld. De lezing wordt initieel verdeeld ontvangen, maar plant wel een belangrijk zaadje. Jonge kunstenaars zoals Marcel Mariën, Gilbert Senecaut, Roger Van de Wouwer en Léo Dohmen voelen zich aangesproken door zijn woorden. Geïnspireerd door Magritte gaan ze aan de slag met collages, fotografie, poëzie, provocatie en bevreemdende beeldcombinaties. Zo leggen zij de basis voor het Antwerpse surrealisme, voortbouwend op het surrealisme van Magritte. Magritte. La ligne de vie toont in een laatste hoofdstuk een selectie werken van kunstenaars uit deze Scaldese - Schelde groep.
Het is veelzeggend dat Magritte de meest iconische lezing van zijn carrière in Antwerpen gaf. Een jaar eerder had hij de 17-jarige Antwerpenaar Marcel Mariën ontmoet. Die ontmoeting was een vonk die wederzijds enthousiasme ontketende. Samen met kunstenaars als Léo Dohmen, Gilbert Senecaut en Roger Van de Wouwer zou Mariën later de drijvende kracht achter het Antwerpse surrealisme worden.
