Over dit
werk
Object details
- Titel:
- De dans van de bruid
- Datum:
- c. 1566
- Medium:
- olieverf op paneel
- Afmetingen:
- 117,2 × 165,5 cm
- Inventaris nummer:
- 973
Meer over dit werk
De Dans der Bruid is een prachtig voorbeeld van Bruegel’s fascinatie voor het platteland en toont een wirwar van dansende boeren. Hun bewegingen worden versterkt door de ritmische compositie waarin vormen en kleuraccenten herhaald worden en ons oog rondleiden zonder het rust te gunnen. Het bruidspaar is in het centrum van de compositie afgebeeld. De bruid danst iets links van het midden. Ze is de enige zonder hoofddoek en draagt in haar losse haren een rode haarband. De man met wie ze danst is vermoedelijk niet de bruidegom. Deze is waarschijnlijk iets rechts van het midden weergegeven met een bruine broek, bruin hemd en een donkere mantel die correspondeert met de kleur van de jurk van de bruid. Aan zijn hoed zijn, net zichtbaar, witte nestels vastgemaakt, in de zestiende eeuw een typische bruiloftstooi. Ook de voorste doedelzak is voor de gelegenheid versierd met een nestel.
Vier eiken begrenzen de dansruimte terwijl deze op de voorgrond wordt ingeperkt door een leunende toeschouwer links en doedelzakspelers rechts. Deze laatsten komen in talrijke composities van de 16e eeuw voor en hadden meestal seksuele connotaties net zoals de uitpuilende gulpen van de boeren die lange tijd (uit preutsheid?) overschilderd waren maar bij de laatste restauratie tevoorschijn zijn gekomen.
Deze complexe compositie is een zeer getrouwe, 16e-eeuwse kopie van het origineel dat in 1566 geschilderd werd door Pieter Bruegel de Oude en bewaard wordt in het Detroit Institute of Arts. Het materiaal technisch onderzoek, in het bijzonder de dendrochronologische analyse, bevestigde de heersende opvatting dat dit schilderij geen kopie is door de zonen van Pieter Bruegel de Oude, maar ouder is en al kort na de voltooiing van het origineel ontstaan moet zijn. Hoewel het Antwerpse paneel bijna 11 centimeter breder is, zijn verschillende figuurgroepen exact hetzelfde als die op het origineel. De compositie in zijn totaliteit daarentegen correspondeert niet één op één. Vermoedelijk werkte de 16e-eeuwse kopiist met een aantal afzonderlijke één op één tekeningen, gemaakt van secties direct van het origineel, maar zijn deze bij het overbrengen op het paneel iets verplaatst. Bij de verdere uitwerking heeft de kopiist bijna zeker toegang tot het origineel gehad, want zelfs de kleinste details werden door hem gedupliceerd. Ook het gebruikte coloriet werd nauwgezet gevolgd en de verschillen die heden ten dagen tussen de twee versies zichtbaar zijn, zijn te wijten aan de degradatie van de verf. Zo zijn op het Antwerpse schilderij de rode lakken verkleurd alsmede sommige partijen geschilderd met het blauwe pigment smalt. Zo waren onder andere de broek en de hoed van de voorste doedelzakspeler oorspronkelijk blauw. Dat het blauwe hemd van de man op de voorgrond zijn kleur behouden heeft komt omdat hier, naast smalt, het stabielere azuriet gebruikt is.
In de 2e helft van de 19e eeuw werd de oorspronkelijke bovenkant van het paneel vervangen door de huidige plank waarop boerderijen en loof geschilderd werden. Met het toevoegen van de bovenste plank werd ook een horizon aan de voorstelling toegevoegd, een element dat waarschijnlijk niet aanwezig was in de oorspronkelijke compositie en de beleving van het perspectief drastisch veranderde. We bekijken de voorstelling niet meer vanaf beneden, zoals de kunstenaar bedoelde, maar vanaf boven. Dat de bovenste plank beduidend jonger is dan de rest van het paneel bleek niet alleen uit de dendrochronologische analyse, maar ook uit het groene pigment dat hier gevonden werd. In tegenstelling tot het kopergroen dat in de rest van de voorstelling gebruikt is, werd op de bovenste plank een modern, chroom bevattend groen aangetroffen.
Vier eiken begrenzen de dansruimte terwijl deze op de voorgrond wordt ingeperkt door een leunende toeschouwer links en doedelzakspelers rechts. Deze laatsten komen in talrijke composities van de 16e eeuw voor en hadden meestal seksuele connotaties net zoals de uitpuilende gulpen van de boeren die lange tijd (uit preutsheid?) overschilderd waren maar bij de laatste restauratie tevoorschijn zijn gekomen.
Deze complexe compositie is een zeer getrouwe, 16e-eeuwse kopie van het origineel dat in 1566 geschilderd werd door Pieter Bruegel de Oude en bewaard wordt in het Detroit Institute of Arts. Het materiaal technisch onderzoek, in het bijzonder de dendrochronologische analyse, bevestigde de heersende opvatting dat dit schilderij geen kopie is door de zonen van Pieter Bruegel de Oude, maar ouder is en al kort na de voltooiing van het origineel ontstaan moet zijn. Hoewel het Antwerpse paneel bijna 11 centimeter breder is, zijn verschillende figuurgroepen exact hetzelfde als die op het origineel. De compositie in zijn totaliteit daarentegen correspondeert niet één op één. Vermoedelijk werkte de 16e-eeuwse kopiist met een aantal afzonderlijke één op één tekeningen, gemaakt van secties direct van het origineel, maar zijn deze bij het overbrengen op het paneel iets verplaatst. Bij de verdere uitwerking heeft de kopiist bijna zeker toegang tot het origineel gehad, want zelfs de kleinste details werden door hem gedupliceerd. Ook het gebruikte coloriet werd nauwgezet gevolgd en de verschillen die heden ten dagen tussen de twee versies zichtbaar zijn, zijn te wijten aan de degradatie van de verf. Zo zijn op het Antwerpse schilderij de rode lakken verkleurd alsmede sommige partijen geschilderd met het blauwe pigment smalt. Zo waren onder andere de broek en de hoed van de voorste doedelzakspeler oorspronkelijk blauw. Dat het blauwe hemd van de man op de voorgrond zijn kleur behouden heeft komt omdat hier, naast smalt, het stabielere azuriet gebruikt is.
In de 2e helft van de 19e eeuw werd de oorspronkelijke bovenkant van het paneel vervangen door de huidige plank waarop boerderijen en loof geschilderd werden. Met het toevoegen van de bovenste plank werd ook een horizon aan de voorstelling toegevoegd, een element dat waarschijnlijk niet aanwezig was in de oorspronkelijke compositie en de beleving van het perspectief drastisch veranderde. We bekijken de voorstelling niet meer vanaf beneden, zoals de kunstenaar bedoelde, maar vanaf boven. Dat de bovenste plank beduidend jonger is dan de rest van het paneel bleek niet alleen uit de dendrochronologische analyse, maar ook uit het groene pigment dat hier gevonden werd. In tegenstelling tot het kopergroen dat in de rest van de voorstelling gebruikt is, werd op de bovenste plank een modern, chroom bevattend groen aangetroffen.
Verwervingsgeschiedenis
Gekocht op de veiling Joseph Spiridon, 1929.
Restauratie met steun van Fonds Baillet Latour, 2017
veiling: Joseph Spiridon, 1929
Restauratie met steun van Fonds Baillet Latour, 2017
veiling: Joseph Spiridon, 1929
Copyright en legaal
Deze afbeelding mag gratis gedownload worden. Voor professioneel gebruik of meer informatie kun je het contactformulier invullen. Lees hier meer.
