beeldhouwwerk

De grote danseres

Over dit werk

Object details

TitelDe grote danseres
Datum1951-1953
Mediumbrons
Afmeting150 × 36 × 60 cm, 80kg
Inventaris nummer2811

Meer over dit werk

Het beeldhouwoeuvre van de Italiaanse kunstenaar Marino Marini is in essentie een poging om zich de sculpturale westerse tradities eigen te maken en tegelijk opnieuw uit te vinden. Zo herbevestigde Marini consequent twee even traditionele als symbolische iconografische motieven: de vrouw als symbool voor Moeder Aarde, en de ruiter, symbool van viriliteit, kracht en snelheid. Marini’s archetypische vrouwenfiguren representeren Pomona, een Romeinse godin van fruit(bomen) en vruchtbaarheid die haar wortels had in de Etruskische mythologie. ‘Ik ben geboren in Toscane, waar de (her)ontdekking van Etruskische kunstvormen de laatste vijftig jaar van monumentaal belang is gebleken. Het is om deze reden dat mijn kunst zeer schatplichtig is aan thema’s uit het verleden,’ aldus Marini in 1949. De grote danseres oogt zacht en vleselijk, maar ook eerder onelegant en gedrongen. Het is een afgeleid Pomona-beeld, weergegeven met dezelfde rijpheid en rondheid, ‘zwellend aan de heupen als een wijnkruik’, zoals de Moedergodin. De ‘aardsmoeder’ werd niet alleen in de Griekse en Romeinse oudheid op deze specifieke manier voorgesteld, maar ook in de gotiek en de renaissance, én door moderne kunstenaars, onder wie Pierre-Auguste Renoir en Aristide Maillol. Dit beeld van Marini wordt vooral getypeerd door de volumineuze weergave van een figuur in een soort van poëtische schemerzone tussen naturalistische expressie en abstractie, tussen het levensechte en het mythologische, tussen lichtvoetige stilstand en beweging. De danseres staat in balans op de tenen, met de handen op de rug en het hoofd en de blik naar boven gericht. Marini vereeuwigde met andere woorden het momentane: de gespannen rust en concentratie vlak voor de dansbeweging. Hij verbeeldt de innerlijke beweging die aan de fysieke beweging voorafgaat. Zo wordt het zwaarwichtige van de klassieke Pomona op subtiele wijze opgeluisterd met een idee van energie en levendigheid. In 1952 meldde Marini daar zelf over: ‘Als het oppervlak niet vibreert, blijft het idee koud. Het oppervlak is natuurlijkheid, gevoeligheid. Je kan gevoeligheid niet kopen; het is een natuurlijke kwaliteit. Raak een steen aan, en de steen leeft. Waarom? Dat kan niemand zeggen. Het is de warmte van de vorm, het is het gevoel, de sensualiteit. Het is de levendigheid van de vorm.’ Opvallend is dat de kunstenaar vanaf 1952 de trotse status van zijn ander hoofdmotief, de ruiterbeelden, achterwege liet. Zijn gebeeldhouwde paarden begonnen in de jaren 1950 door de knieën te zakken en zijn ruiters verloren hun evenwicht. Kunstkritisch wordt vaak geopperd dat de vijftiger Marini dat verval van krachten associeerde met het einde van zijn eigen jeugdigheid. Ondanks die grotere tragiek en dramatiek in het mannelijke beeldhouwwerk bleef de vrouwelijke vorm, zoals in De grote danseres, een toonbeeld van sereniteit én vitaliteit. In 1952-1953 werden van deze sculptuur vijf versies gemaakt. Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen kocht een van de beeldhouwwerken rechtstreeks bij de kunstenaar. Dat gebeurde volgens voormalig hoofdconservator Walther Van Beselaere ‘door een zonderling toeval’. Toen het Middelheimpark het beeld in bruikleen had van barones Lambert, werd het tijdens de tentoonstelling ‘door vogelmest beklad’. Daarop ‘eiste de eigenares het enige nog resterende "ongeschonden" exemplaar dat bij Marino Marini beschikbaar was’. Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten reinigde het beeld en voegde het toe aan de collectie. Andere versies bevinden zich in het Museo Marino Marini in Firenze, in het Saarland Museum in Saarbrücken en in het Munson-Williams-Proctor Arts Institute (MWPAI) in New York.