1. De namen van deze Waalse boerenmeisjes zijn terug gevonden

Siska Beele: “Vanaf 1883 verbleef Brusselaar Léon Frederic (1856-1940) weken en soms maanden in het pittoreske Nafraiture in de Belgische Ardennen. Daar vond hij een keur aan modellen. In 1888 maakte hij het wondermooie Les boëchelles - een Waals dialectwoord voor meisjes. Twee meisjes in een sjofel boereninterieur, zusjes, te zien aan de haarkleur, de gezichten en kledij. De namen van de meisjes bleven echter onbekend.”

Elodie Lamotte alleen in 1893 - KMSKB
Elodie Lamotte als het jongere zusje in 1888

“Tot nu. De Franse kunsthistoricus Benjamin Foudral kon hen identificeren als Elodie en Aline Lamotte uit Nafraiture. Hij baseerde zich hierbij op Frederics portret van Elodie Lamotte uit 1893 uit de collectie van KMSKB. Elodies gezichtstrekken en leeftijd hier stemmen overeen met die van het kleine zusje op het portret van 1888. Geboren op 12 maart 1877 was Elodies oudere zus Aline 11 jaar op het duoportret, wat ook klopt met het schilderij uit onze collectie. Tot slot bevestigen de achtergrond met de houten lambrisering en blauwe verweerde wand de identificatie.”

 2. Paul Joostens identificeerde zich met een vrouwelijke filmster

Adriaan Gonnissen: “Asta Nielsen was de Deense steractrice van de Duitse stomme film in de jaren 1910 en 1920. Als eerste echte filmgodin zette ze menig man in vuur en vlam. Ook de Antwerpse vrienden Paul Joostens en Paul Van Ostaijen vielen voor haar charmes. In Cinema Zoologie op het toenmalige Statieplein of Cinema Palace op de De Keyserlei gaven ze zich volledig over aan de magie van film, en de gracieuze bewegingen van 'onze Asta'.”

Asta Nielsen
Circus, cabaret of kermisvertoning - Paul Joostens

“Asta Nielsen duikt vanaf 1917 steeds vaker op in Joostens’ tekeningen. Soms naakt dansend - waarbij Asta vooral te herkennen is aan haar verentooi - soms in profiel te midden van hoekige en verschuivende vlakken. Alleen is er vaak wat aan de hand met Asta’s geprononceerde neus. Joostens tekende haar niet ‘naar het leven’, maar maakte eerder zelfportretten, met zijn eigen karakteristieke neus. De kunstenaar ging zozeer op in zijn idolatrie voor de erotiserende filmdiva, dat hij zich in zijn kunstwerken met haar vereenzelvigde.”

Compositie met hoofd van een vrouw - Paul Joosten
Paul Joostens

3. Deze keuken is eerder een bordeel

Koen Bulckens: “Waar eerdere generaties in dit tafereel van Joachim Beuchelaer een ‘keuken’ of een ‘herberg’ zagen, wijst onderzoek duidelijk in de richting van een bordeel. Dit valt af te leiden uit de man die uit de achterkamer komt binnengestapt. Beuckelaer schilderde eerder een gelijkaardige compositie die zich in het Walters Art Museum bevindt. Dat schilderij laat geen twijfel bestaan over het gebruik van zo’n achterkamer. Er staat een man met de broek op de enkels voor een vrouw die op een bed ligt.”

Allegorie van de onvoorzichtigheid van Joachim Beuckelaer uit 1563 toont geen keuken

“De Antwerpse bordeelscene bevat een opgeschoonde versie van dit motief. Beuckelaer baseerde beide varianten op bordeelscenes naar de Monogrammist van Brunswick. Het expliciete voorbeeld toonde een drinkende man bij een vrouw die uit bed stapt. In de propere versie van de National Gallery Londen van dezelfde kunstenaar komen een man en een vrouw aangekleed de voorkamer weer binnen. Uit de ondertekening blijkt dat Beuckelaer de versie uit Londen wilde volgen. Het infraroodbeeld toont dat hij eerst twee figuren in de deuropening tekende.”

Een eerdere bordeelscène van Beuckelaer uit 1562 (collectie Walters Art Museum).
Kopie naar de Monogrammist van Brunswick uit de KMSKA-collectie
Kopie naar de Monogrammist van Brunswick uit de National Gallery.