Het KMSKA presenteert zijn vaste collectie in een confrontatie met bruiklenen van hedendaags werk door gevestigde kunstenaars. Door actuele kunst te zien naast werken van oude en moderne meesters kijk je als bezoeker anders naar kunst.
Dat is bij uitstek het geval met Untitled (2002) van Anish Kapoor (1954), een werk dat met de bezoekers in interactie wil gaan. De Brits-Indiase kunstenaar staat bekend om zijn kunstwerken met uitgekiende vormen, rijke kleuren en het gebruik van hightechmaterialen. Eind jaren 1990, begin 2000 experimenteerde hij met het effect van kleurrijke bolle spiegels op de omringende ruimte.
Destabiliserend
Wie voorbij Kapoors monumentale diepblauwe schijf wandelt, kan moeilijk weerstaan aan de drang om halt te houden. Het gladde, concave oppervlak knoopt door zijn fascinerend optisch effect een dialoog met je aan. Het weerspiegelt je lichaam en rekt het uit tot lachwekkende proporties wanneer je het benadert. Of het slingert je de verte in als je enkele stappen achteruit zet. Links wordt rechts en alles staat op zijn kop. De vervormde lichtkoepels van de museumruimte liggen plots aan je voeten. Met andere woorden: kijken naar dit kunstwerk is een destabiliserende ervaring. Onze tastbare omgeving en onze vertrouwde blik ondergaan een transformatie. Untitled bevraagt de onwrikbaarheid van onze zekerheden.
Koningsblauw
Anish Kapoor groeide op in Mumbai, in een kosmopolitische entourage. Hij is de zoon van een Joods-Irakese moeder en een atheïstische vader met een hindoe-achtergrond. In 1973 belandt de 19-jarige Kapoor in Londen om er een kunstenaarsopleiding te volgen. Daar woont en werkt hij nog altijd.
Uit India bracht hij de sprankelende, warme kleuren mee van onder meer de tempels en kruiden- en stoffenmarkten. De zuivere pigmenten die de kunstenaar gebruikt refereren aan de kleurensymboliek in het hindoeïsme én de westerse schilderkunst.
Koningsblauw keert herhaaldelijk terug in Kapoors oeuvre. Het is een kleur met in de kunstgeschiedenis een verscheidenheid aan expressies: er is het gebruik van dit blauw bij de oude Egyptenaren, er is het kostbare ultramarijn van Maria’s mantel bij de Vlaamse primitieven, er is het befaamde Blue van Yves Klein. In de hindoecultuur is blauw een spirituele kleur. De goden Krishna, Shiva en Rama worden afgebeeld in deze hemelse kleur, als symbool voor hun verbondenheid met het oneindige. Blauw staat er voor evenwicht, stabiliteit en zelfverzekerdheid.
Het reflecterende fluweelachtige blauw in Untitled is tegelijk kalmerend en intrigerend. Het kunstwerk leidt tot introspectie en zelfs ‘absorptie’: je gaat er helemaal in op. Untitled toont Kapoors meesterschap in het vangen van het oneindige in een eindig object. Licht, vorm en kleur zorgen hier samen voor een fysieke en mentale beleving.
Parijsblauw
Untitled hangt in zaal Kleur naast Marc Mendelsons Midzomer (1954), dat verschillende blauwtonen laat zien, zoals kobalt, hemelsbauw en indigo. Wat verder zie je een vroeg-16de-eeuws glasraam van Jean Chastelain met de voorstelling van een Pietà uit L’église du Temple, een kerk in Parijs die in 1795 ontmanteld werd. Vanaf de 12de eeuw vervolmaakten Parijse ambachtslieden de techniek om glas te kleuren met kobalt. Daarmee maakten zij de beroemde inktblauw gebrandschilderde ramen die je in de Parijse kerken ziet stralen.
Zo worden in één museumzaal dankzij een kleur de eeuwen overbrugd.
Dit artikel verscheen eerder in ZAAL Z, het magazine van het museum. Voor amper 35 euro ontvang je al vier edities die je onderdompelen in de fascinerende wereld van het museum en zijn schitterende collectie.
