Bijna Olympische Spelen in Parijs. Wat heeft de KMSKA-collectie over sport en spel te vertellen?
Dit is een deel van een artikel in ZAAL Z, het museummagazine. Het artikel helemaal lezen? Abonneer je nu voor amper 35 euro en ontvang vier edities.
Barak met worstelaars
Op dit schilderij van Henri Evenepoel (1872-1899) uit 1898 wordt de spanning opgebouwd. We zien twee worstelaars, niet in gevecht, maar luttele momenten voor hun duel. Eén man trekt zijn hemd uit, de andere is bezig met het losmaken van zijn schoenen. In plaats van een dramatische knokpartij in beeld te brengen, kiest Evenepoel ervoor om net de ‘kleine’ momenten voor hun aanvaring te tonen. Dit sluit aan bij de opzet van Evenepoel om het echte, ongefilterde leven in beeld te brengen, als ‘peintre de la vie moderne’. Alle mogelijkheden liggen nog open: wie van de twee mannen zal als winnaar uit de bus komen? Het publiek van de Parijse kermis kijkt vol verwachting aan de zijlijn toe. De kleuren zijn sober, behalve het intense rood van het doek achter de worstelaars dat weerkaatst wordt in de broeksband van de zittende man en de
kledij van de toeschouwers. Niemand minder dan kleurentovenaar Henri Matisse prees Evenepoel om zijn ‘buitengewoon coloristisch talent’.
Werk in header: Henri Evenepoel, Barak met worstelaars, KMSKA
De roeiers
In een wervelwind van snijdende vlakken en vormen brengt Jos Leonard (1892 - 1957) een dynamisch tafereel met roeiers in beeld. Door de vrij abstracte weergave zijn ze misschien niet meteen herkenbaar, maar wie goed kijkt, ziet enkele boten in zij- en bovenaanzicht. Bijna in het midden van het schilderij is een sterk vereenvoudigd gezicht te zien. De kunstenaar wil hier geen snapshot van één moment weergeven; Leonard brengt een tijdsverloop in beeld en reikt verschillende invalshoeken aan om de roeiers te bekijken. De ritmiek van de strakke lijnen en de golvende vormen zorgen voor beweging, onder invloed van het Italiaanse futurisme.
Jos Leonard was een van de eerste niet-figuratieve kunstenaars in ons land. Hij richtte mee de Kring Moderne Kunst op om de Belgische avant-garde te promoten. Door te experimenteren met vormen, kleuren, lijnen… overstegen deze kunstenaars de weergave van de strikt waarneembare werkelijkheid. Zo kan Leonard verschillende perspectieven tegelijk tonen en vaart brengen in dit werk uit 1919, door de zich herhalende lijnen en gefragmenteerde vlakken. Deze aanpak paste perfect bij de chaos van het snel veranderende, moderne tijdperk.
Diana
Diana, de Romeinse godin van de jacht, wordt hier door beeldhouwer Josuë Dupon (1864 – 1935) verstild weergegeven, op het moment dat ze net haar pijl heeft afgevuurd. De godin staat met haar voeten op de schedel van een eland. Haar blik is naar boven gericht, haar uitgestrekte arm houdt de boog nog in de lucht: alles draagt bij aan de opwaartse dynamiek
van dit kleine beeld.De boog staat niet meer gespannen, maar Diana’s ogen volgen de pijl – heeft ze haar doelwit – een vogel? – geraakt? Haar atletische lichaam bestaat uit kostbaar ivoor, gecombineerd met brons (de wapperende mantel om haar schouders en aan de linkerkant van haar lichaam) en messing. Diana is, behalve aan haar activiteit, te herkennen aan haar attributen: de boog, de pijlenkoker aan haar voeten en de kleine reliëfs die aan elke kant een motief uit de mythen over haar tonen: de godin met een hert, na het bad, met een monster en met een maansikkel. Als maangodin droeg Diana oorspronkelijk ook een sikkel als diadeem, maar dit haarsieraad is verdwenen. Dupon staat vooral bekend om zijn grootse dierensculpturen (zoals Gier die zijn prooi verdedigt, te zien in de museumtuin). Hier laat hij zien dat hij ook in het klein en op een zeer verfijnde manier een sportief vrouwenlichaam tot leven kan brengen.