DOOR AN VAN HERTUM
Bart Van Peer werkt sinds 1992 bij het KMSKA. Als receptionist bemande hij de onthaalbalie. Bezoekers genoten van zijn mooie stem. Bart werd langzaam blind. Hij zat en zit niet stil: het gaat van het presenteren bij een lokale radiozender tot het voordragen van poëzie. Na de sluiting van het museum was een nieuwe functie-invulling noodzakelijk. Maak kennis met Radio Bart!
De naam ‘Radio Bart’ spreekt enorm tot de verbeelding. Wat houdt het in?

Bart Van Peer: ‘Met Radio Bart neem ik plaats in een mobiele studio in een museumzaal. Bezoekers kunnen mij aanspreken en met mij in dialoog gaan over hun beleving van een kunstwerk. Omdat ik blind ben, vraag ik mensen om het werk te beschrijven. Ik vraag hen wat ze zoal zien: vormen, kleuren, de grootte… Maar ik ben ook nieuwsgierig of de kunstenaar volgens hen iets wil vertellen. Ik gebruik daarvoor een aantal methodieken, zoals: “Roept dit werk herinneringen bij je op?” Of: “Als je zelf in het werk zou kunnen stappen, op welke plaats zou je dan willen staan, of wie zou je dan willen zijn?”. Dat levert boeiende gespreksstof op.’

Dat lijkt me een grote stap.

‘Inderdaad. Met de jarenlange sluiting van het museum werd mijn takenpakket steeds kleiner. Sociaal contact was voor mij altijd belangrijk, en dan is het niet evident om dag in, dag uit op telefoons te zitten wachten. In de zoektocht naar een aangepaste taakinvulling liet ik eens vallen dat ik in het verleden radio maakte. Ooit was dat mijn grootste hobby. Ik heb vroeger ook voordracht en dictie gevolgd en heb – volgens sommigen – een aanlokkelijke stem. Toen dit project werd voorgesteld ben ik meteen in het diepe gesprongen. Ik dacht: “Hier ga ik voor. Dit is helemaal mijn ding. Hier kan ik echt mijn ei kwijt.” Al blijft het telkens een uitdaging. Elk gesprek is ook uniek. Gelukkig word ik goed begeleid en omringd.’

Foto: Sanne De Block

Wie werkt er mee aan Radio Bart?

‘Ik heb een jobcoach en een coach voor gesprekstechnieken: interviewen, juiste vragen stellen, doorvragen, methodieken inzetten… De mobiele studio wordt met financiële steun van de Koning Boudewijnstichting ontworpen door het collectief ONBETAALBAAR. Er is een uitwisseling met het centrum voor blinden en slechtzienden De Markgrave. We willen het project ook verduurzamen door het uit te breiden met andere blinde of slechtziende presentatoren. Ik kan moeilijk mijn bed in het museum zetten.’ (lacht)

De slagzin luidt ‘Anders kijken en meer zien’.

‘Uit onderzoek blijkt dat men gemiddeld 28 seconden voor een kunstwerk blijft staan. “Anders kijken en meer zien” betekent onder andere dat je de tijd neemt om een werk echt in je op te nemen. Door vragen te stellen gaan mensen al snel dingen opmerken die ze voordien niet zagen. Maar ook door in gesprek te gaan met iemand die het werk niet kan zien ontstaat er weer een andere manier van kijken. Je gaat dan opnieuw kijken en wordt uitgedaagd om te zoeken naar een geschikte verwoording: hoe leg je een beeld, penseelstreek of kleur uit aan iemand die niet kan zien? Intussen kan ik mijn verbeelding laten werken. Zo wordt het gesprek een win-win voor mij en de bezoeker.’

"Wat Radio Bart uniek maakt, is dat je met een blind iemand kunt kijken naar een kunstwerk en daarover in gesprek gaat. "
Bart Van Peer

Wat vragen mensen zoal over jouw blind zijn tijdens de gesprekken?

‘Het mooie is dat de slechtziendheid of blindheid vaak een aanleiding is tot een gesprek. Vragen die mensen vaak stellen zijn: “Wat kan je nog zien? Wat is jouw voorstelling van bepaalde kleuren? Hoe kijk je als blinde persoon naar kunst? Ben je blind geboren?”. Mensen voelen zich ook soms onwennig om de woorden “zien” en “kijken” te gebruiken, terwijl ik dat zelf constant doe. Het gesprek geeft dus niet alleen inzichten over de kunstwerken, maar ook over blind zijn.’

Wat doen jullie met al die inzichten?

‘Dat hangt af van het verdere verloop van het project na de heropening. Als het aanslaat, zou het fijn zijn om toe te werken naar een audioproduct, zoals een podcast. We zullen dus af en toe vragen of een gesprek opgenomen mag worden. Maar de kern van Radio Bart blijft dialoog: in de museumzalen, bij een kunstwerk. We gaan ook quotes verzamelen van bezoekers: uitspraken die blijven hangen of echte uitschieters. En wie weet krijgen we vroeg of laat ergens zendtijd? (lacht)’